本經與巴利語聖典《相應部》第12經《Susimasutta》及《雜阿含經》第347等諸經文的內容都完全相同。

    本經是非常有名且極為重要的一篇經文,也是在佛教界引起爭議的一篇經文。為什麼說引起爭議呢?因為本經文中提到了「不修禪定而得慧解脫」的概念,因此,從部派佛教以後的諸佛教論師對此便有了分歧的見解。

    一般通說堅持阿羅漢一定要具足「戒」、「定」、「慧」三學才能達到戒成就、定成就、慧成就、解脫成就、解脫知見成就等阿羅漢的成就。

    另一派論師則認為有一種阿羅漢並不需要修四禪八定便可臻阿羅漢的成就,這種阿羅漢又稱為「純觀阿羅漢」或「乾觀阿羅漢」。

    以上兩種分歧見解的爭論迄今不休,然而我們姑且先把以上兩種爭論擱置一旁,且客觀忠實翻譯本經文,實地深入探討經文中要傳達的如來真實意。

    本經文的重點在於佛陀說的「先法智、後比智」,也就是《雜阿含經》第347經中的「先知法住,後知涅槃。」。佛陀的這句話已經很清楚地點出修行的次序步驟(次第),也就是先得「法住智」,再來修「涅槃智」。何以證明真的如此?我們再去看經文中說的「彼諸善男子獨一靜處→專精思惟→不放逸住→離於我見→心善解脫。」即可證明。

    換言之,這篇經文已經很清楚地告訴我們,當善男子知「法住智」、見「法住智」之後,接下來,他就會開始努力平靜自己的身心,專精禪修,遠離六根接觸六境時所緣生的我見、貪愛、染著的綑綁與繫縛,最後證得「心解脫」。

    其次,這篇經文中的比丘對須深說他自己已「慧解脫」,但他並沒有說他自己是「慧解脫阿羅漢」,因此,這篇經文也非常清楚傳遞了「慧解脫」與「心解脫」是兩個截然不同的概念。

    也就是經文中的比丘已如實知(洞悉)四聖諦。他先照見生命生死流轉的實相(十二緣生),便是如實知苦聖諦;當他找出導致生死流轉的因緣(不正思惟、無明、我見、渴愛、貪愛、執取)便是如實知苦集聖諦;當他決意斷除、止滅生死流轉的因緣便是如實知苦滅聖諦;當他身體力行,實際以八正道與三十七菩提分去斷除煩惱的繫縛便是如實知苦滅道跡聖諦。

    以上,就是所謂的「法住智」。然而,這名比丘雖已知、已得「法住智」,卻不代表他已得「後比智」(「涅槃智」),也就是說他從已知「法住智」到獲得「後比智」(「涅槃智」)的過程中間可能還有一大段修行的路要走。因此,接下來他要獨一靜處專精思惟不放逸住離於我見心善解脫。

    經文中所謂的「後比智」(「涅槃智」)就是「心解脫」,也就是已徹底斷除貪愛、染著的解脫成就。

    我們再回到本經《摩訶僧祇律》的原文,當須深進一步問該比丘是否有天眼通、宿命通及無色定?該比丘也說都沒有,只是說他已了知自己是「慧解脫人」。而巴利語《相應部》的經文也是同樣的記載。

    有人便據此認為《雜阿含經》第347經的記載在這個地方與《摩訶僧祇律》及巴利語《相應部》的經文有出入,因為在《摩訶僧祇律》及巴利語《相應部》的經文中講的是該比丘自稱沒有神通,而《雜阿含經》則是說沒有禪定。但,我不認為這是重點,因為根據佛教的通說與共識,神通的發起原則上因禪定而緣生,所以以上的諸經文彼此實質上並沒有矛盾,它們說的仍是同一件事, 也就是到底是不是需要修禪定才能證得慧解脫?因此爭點又回到了原點。

    經文的重點應該在於「慧解脫」不等於「心解脫」,因為經文中的比丘都僅自稱是「慧解脫」或「慧解脫人」,他並沒有說自己是「阿羅漢」。而且,佛陀也說「先知法住,後知涅槃。」,這就表示兩者是不同的概念,是兩件事。

    四雙八輩各自有各自相應的解脫成就,例如初果聖者的解脫成就是已徹底斷除身見、戒禁取、疑等三結的繫縛、黏著、綁架、耽溺、執著,他()已如實明見生死流轉的實相(苦諦),也如實知道生死流轉的苦因(苦集諦),他()會去滅除生死苦因(苦滅諦),然而他()尚未斷除綁住六根與六境的貪瞋癡(愛欲),因此他()還需要一段時間,但最遲第七次的生死輪迴便可以徹底解脫,而且七次的生死輪迴中他()絕對不會墜入三惡道,他()已正向解脫、趨向涅槃,而且絕對不會退轉;二果聖者則是貪瞋癡已稀薄,三果聖者則是五下分結已斷除。 以上,這些都可以解釋成不同程度的「我生已盡,梵行已立,所作已辦,不受後有。」。

    因此,我們可以大膽假設,經文中自稱「慧解脫人」的比丘應該就是初果以上的聖者,雖然他已慧解脫,已得法住智,但他仍未得「後比智」(「涅槃智」),也就是綁住他六根與六境的六識所緣生出的貪愛繫縛仍尚未徹底斷除。所以,該比丘的心解脫尚未成功,他仍須精進,他必須進一步去:獨一靜處→專精思惟(禪修)→不放逸住→離於我見→最後才能達到心善解脫(阿羅漢)。而雜阿含經第347經中的「專精思惟」就是禪修的意思。「專精」就是「止」(mindfulness),而「思惟」就「觀」(wisdom)

    最後,我們再參照《雜阿含經》第560經與巴利聖典《增支部》第四經第170篇《Yuganaddhasutta》的經文,這些經文中都提到阿難尊者歸納出「止」與「觀」的四種修行次序與關係,這四種方法都因人而異,每一個人的宿世因緣與波羅蜜都不同,並沒有非得要先修「止」才能修「觀」的道理與說法,「止」與「觀」之間孰先孰後,端視個人的因緣波羅蜜而定,而且都可成就阿羅漢果。

    「止」與「觀」的次序有如下排列關係:

一、先修「止」後修「觀」:也就是先修定,後來才修觀智。比如說,佛陀時代有很多很了不起的外道五通仙人,他們都已臻禪定成就,都已經有雄厚穩固的禪定基礎,只是他們不知道四聖諦,可一旦他們善業成熟遇到佛陀或其他善知識,聽聞了佛法之後,便能立即證悟而成阿羅漢道果。

二、先修「觀」後修「止」:也就是先修觀智,後來才補修禪定。

三、當心意被掉舉等五蓋給緊緊綁架時:這時,可以先調伏五蓋等障礙之後讓「心」入定,便能有所突破。

四、止觀雙運並行:止與觀融合雙運並行。「止」與「觀」如鳥之雙翼,車之兩輪。

    因此,本篇經文中的慧解脫比丘應該就是上開第二種先修「觀」後修「止」(也就是先修觀智,後來才補修禪定)的比丘。

選譯自《摩訶僧祇律》之《明單提》九十二事法之六/第五跋渠

喬正一白話譯於西元2024/3/24農曆二月十五日布薩八關齋戒日

    這是佛陀暫時住在古印度舍衛城祇樹林給孤獨園所發生的事,當時,佛教的聲勢如日中天,世人都篤信三寶,並恭敬、尊重且極力供養僧團衣、食、床臥、病瘦醫藥等四事資具。

    而外道的出家教派亦在舍衛城,因為佛教受到當時世人的恭敬供養,在此消彼漲的因緣下受到了冷落與忽視。於是乎,有許多外道出家人看不下去,開會討論:「這個沙門瞿曇受到世人的深信、恭敬與尊重,我等因而被冷落忽視,長此以往,對我們教派的發展大不利,我們一定要派一個聰明絕頂的間諜前往沙門瞿曇的教派中出家修梵行,讓這個間諜去誦習並吸收竊取佛法教義,並將佛法的教義偷回到我們的教法中,然後我等再將之對外展轉傳揚,如此一來,我們的教派就能重振聲威,恢復昔日的盛況。」

    最終,外道一致決議派遣一個名叫須深摩的教徒佯裝成佛教信徒到佛教的僧團中出家。於是,須深摩銜命前去佛教僧團請求剃度出家。

    當須深摩來到祇樹給孤獨園林中,他發現許比丘都在精進經行、坐禪,須深摩問某比丘:「我以前是外道,現今在如來的教法中出家受具足戒,請問我應該作甚麼樣的修行與功課?」

    比丘回答:「哦!若你本是外道,如今欲於如來法中出家,依律應當接受四個月的觀察期,等四個月一過,並得到諸比丘的同意與認可,就可以加入僧團出家。」

    就這樣,須深摩隨即接受四個月的比丘儲備訓練,之後,他得到諸比丘的認可,便受比丘具足戒,之後,他來到世尊的面前,跪在地上,額頭觸地,頂禮佛的雙足,然後起身站在一旁。

    當時,有許多比丘也來到佛前,他們一起跪在地上頂禮佛的雙足,然後起身,並對佛說:「我已得證『我生已盡,梵行已立,更不受後有。』」

    這些比丘說完之後,又再次跪在地上,額頭觸地,頂禮佛的雙足,然後起身離去。

    須深摩聽到這些比丘對佛說的話,感到驚訝無比,且一頭霧水,就在這些比丘離去沒多久,他頂禮佛的雙足之後便匆匆離去,他追趕剛才那群比丘,然後好奇地問他們:「長老!你們剛才在佛前說:『我已得證:我生已盡,梵行已立,更不受後有。』,請問你們說的都是真的嗎?

    「當然是。」

    須深摩越來越迷惑,他問:「長老啊!難道說你們已經有天眼通?你們可以看見眾生死此生彼的轉世奧秘?眾生各自隨善惡業而得到美色或醜色的容貌身形、善趣或惡趣的果報?你們當真已看見眾生因身行惡、口行惡、意行惡,誹謗賢聖,自行邪見,教人行邪見,死後下墮三惡道?又或者你們已清楚看見眾生因身行善、口行善、意行善,自行正見,教人行正見,死後轉生於善處天上人間?」

    「沒有!我們並沒有天眼通。」

    須深摩甚感詫異,又問:「難道說你們都有宿命通?能知過去一生、二生、三生、四生、五生、十生、百生、千生……乃至劫成劫壞的過去前生累世?你們能憶起前生某世的姓名、出生種族?死此生彼,又死彼生此,如是無數劫的前生往事?」

    「沒有!我們也沒有宿命通。」

    「難道你們已離色、過色,無色寂滅,已斷除一切愛欲?已證得解脫身證具足住?」

    「沒有!我們仍有愛欲。」

    須深摩質問道:「既然如此,你們怎麼這麼大膽敢在世尊的面前說大妄語:『我已得證「我生已盡梵行已立,更不受後有。」』?」

    比丘回答:「長老!我是慧解脫人。」

    須深摩越聽越糊塗,問:「你說得太簡略了,我聽不懂,什麼是『慧解脫』人?請你再說清楚一點。」

    比丘說:「我沒辦法跟你解釋,我只能說,我自知我已是慧解脫人。」

    須深摩的腦筋一片混亂,他決定去找世尊當面問清楚這是怎麼一回事。

    於是,他來到佛前,對佛頂禮之後,他將剛才與比丘的問答經過都向世尊稟告,並求教世尊。

    佛陀對須深摩說:「這是『先法智,後比智。』。」

    須深摩又問佛:「世尊,您說的過於隱晦簡略,我聽不懂。」

    佛陀對須深摩解釋:「好!我先問你,你先回答我的問題。須深摩!是不是緣『生』故有『老』、『死』?」

    「是的,世尊!」

    佛陀問:「善哉!須深摩,那是不是無明緣故而生諸行?」

    「沒錯。」

    「善哉!須深摩,是不是『生』緣滅故而『老』、『死』滅?……乃至『無明滅』故諸行滅?」

    「沒錯。」

    「善哉!須深摩。若有比丘於此緣起法中能正觀、正知,是不是已如實掌握了如何正向解脫、超越生死的正確路徑?」

    「的確如此。」

    「那麼,你現在是否已如實知緣生故有老死?」

    「我已如實知。」

    「那麼,緣無明故有諸行呢?」

    「我也如實知。」

    「那麼『生』緣滅故『老』、『病』、『死』、『憂』、『悲』、『苦』、『惱』、『五盛陰』滅呢?」

    「我已如實知。」

    「無明滅故諸行滅呢?」

    「已如實知。」

    佛陀又問須深摩:「你說你都已知如是緣起法,那麼我問你,你現在有得天眼通、宿命通嗎?你可已解脫一切愛欲煩惱心結了嗎?」

    「都沒有,世尊!」

    佛陀問須深摩:「你說已知如是諸緣起法,然而卻又說沒有神通與斷盡一切煩惱,你的話聽起來豈不自相矛盾?」

    須深摩對佛說:「世尊!我之前被無明惡邪愚痴邪見所纏縛、黏著、耽溺、綁架,因而生如是顛倒邪見(我見、身見),然而我現在從世尊這裡廣聞緣起正法,已滅除斷盡顛倒惡邪見(我見、身見),已得法眼淨(初果)。」

    須深摩即刻起身,跪在地上,額頭觸地,頂禮佛的雙足,他胡跪合掌公開對佛懺悔道:「世尊!我是外道派來的間諜,於如來正法中以賊心出家,目的是為偷取正法,然如今我已重生,懇請世尊大慈大悲接受我的悔過。」

    佛陀對須深摩說:「你確實如小孩子一般愚癡無知,膽敢為偷盜正法而賊心出家,但你今已公開懺悔,我接受的悔過。」

    佛陀又說:「譬如有人犯罪,國王或法官判處此人應受裂解支節、刵劓耳鼻、鋸解刀折、段段斫截、象蹈馬踏等如是種種若毒斷命等恐怖慘無人道的刑罰,然而倘若有人以賊心出家而偷盜正法,此人來世必墮地獄,所受的痛苦與煎熬遠遠勝於前面的刑罰。然而我已接受你的悔過,望你於賢聖法中得增長善根,並從今日起不要再犯!

原文/

摩訶僧祇律(明單提九十二事法之六/第五跋渠)
  佛住舍衛城祇樹林給孤獨園,爾時,世人篤信、恭敬、尊重,供養衣、食、床臥、病瘦醫藥。
  爾時,出家外道亦在舍衛城,世人不恭敬、供養、尊重衣、食、床臥、病瘦醫藥。
  時,有眾多出家外道集論議堂,作如是論:
  「是沙門瞿曇住舍衛城祇樹林給孤獨園,世人深信、恭敬、尊重,供養衣、食、床臥、病瘦醫藥,我等不得尊重,供養衣、食、床臥、病瘦醫藥,誰能往沙門瞿曇法中出家修梵行,誦習彼法已,還我法中,我等展轉相教,亦當還得供養,與彼無異。」
  時,外道作如是論已,皆言:
  「須深摩者,於我眾中最為第一,可遣到沙門瞿曇法中出家,受彼律儀還來入此。」
  時,彼外道語須深摩,作如是言:
  「沙門瞿曇在祇桓精舍,多人供養尊重,我等不得此利,汝今可往沙門瞿曇法中出家修梵行,受誦彼經已,還我法中展轉相教,亦當還得供養與彼無異。」
  須深摩聞是語已,出舍衛城,往祇桓精舍。
  精舍門間見有諸比丘經行、坐禪。
  須深摩即往諸比丘所,共相問訊,在一面坐,作是言:
  「我本是外道,今欲於如來法中出家受具足,此中應作何等?」
  諸比丘答言:
  「若本是外道,欲於如來法中出家者,當試之四月,四月過已,得諸比丘意者,當與出家。」
  時,須深摩即受教行四月,過已,得諸比丘意,便與受具足。
  受具足已,往世尊所,頭面禮足,却住一面。
  爾時,有眾多比丘來到佛所,頭面禮足,却住一面,作是言:
  「我已得證:我生已盡,梵行已立,更不受後有。」
  說是語已,頭面禮佛足而退。
  是諸比丘去未久,須深摩頭面禮佛足已,詣彼比丘所,共相問訊,問訊已在一面坐,問諸比丘言:
  「長老!向在佛所自言:『我已得證:我生已盡,梵行已立,更不受後有?』」
  答言:「如是。」
  時,須深摩復問言:
  「長老!如是知、如是見,得清淨天眼:見眾生死此生彼、好色惡色、善趣惡趣,見眾生身行惡、口行惡、意行惡,誹謗賢聖,自行邪見,教人行邪見,身壞命終墮三惡道,又,見眾生身行善、口行善、意行善,自行正見,教人行正見,身壞命終生於善處天上人中,如是過人清淨天眼,長老得不?」
  答言:「不得。」
  復問:
  「尊者如是知、如是見,得宿命智:知過去一生、二生、三生、四生、五生、十生、百生、千生……乃至劫成劫壞,名姓種族,死此生彼,死彼生此,如是無數劫事,長老知不?」
  答言:「不知。」
  復問:
  「離色、過色,無色寂滅解脫身證具足住,是諸解脫,長老得不?」
  答言:「不得。」
  須深摩言:
  「向者所問諸法皆言不得,云何於世尊前自言:『我已得證:我生已盡梵行已立,更不受後有。』誰當信者?」
  諸比丘答言:
  「長老!我是慧解脫人。」
  須深摩言:
  「所說簡略,義相未現,可更廣說。」
  比丘言:
  「雖義相未現,我自了知慧解脫人。」
  時,須深摩聞諸比丘語已,作是念:
  「我當往詣世尊所,問如是事,世尊有所解說,我當受持。」
  作是念已,從坐起,往詣佛所,頭面禮足,却住一面,具以上事廣白世尊,是事云何。
  佛告須深摩:「先法智,後比智。」
  須深摩又白佛言:
  「世尊所說隱略,我猶未解。」
  佛告須深摩:
  「汝雖未解故,先法智,後比智。」
  須深摩白佛言:
  「善哉!世尊!我猶未解,唯願世尊廣為我說。」
  佛告須深摩:
  「我還問汝,隨汝所解答我。須深摩!於意云何?緣生故,有老死不?」
  答言:「如是,世尊!」
  佛言:「善哉!須深摩!於意云何?無明緣故,生諸行不?」
  答言:「如是。」
  佛言:「善哉!須深摩!於意云何?生緣滅故,老死滅不?……乃至無明滅故,諸行滅不?」
  答言:「如是。」
  「善哉!須深摩!」
  佛告須深摩:
  「若比丘於此法中正觀、正知,所應得者盡皆得不?」
  答言:「如是。」
  又問須深摩:
  「汝知緣生故,有老死不?」
  答言:「如是。」
  「緣無明故,有諸行不?」
  答言:「如是。」
  又問:
  「生緣滅故,老病死、憂悲苦惱、盛陰滅不?」
  答言:「如是。」
  「無明滅故,諸行滅不?」
  答言:「如是。」
  佛告須深摩:
  「汝知如是法者,汝得天眼、宿命智,諸解脫得不?」
  答言:「不得,世尊!」
  佛告須深摩:
  「汝自言知如是諸法,而復言不得是諸功德,誰當信者?」
  須深摩白佛言:
  「世尊!我為無明惡邪所纏縛故,生如是邪見,我從世尊所廣聞正法,滅惡邪見,得法眼淨。」
  須深摩即頭面禮佛足,胡跪合掌白佛言:
  「世尊!我於如來正法中賊心出家,為偷法故,世尊大慈,唯願受我悔過。」
  佛告須深摩:
  「汝癡如小兒,於佛正法中為偷法故,賊心出家,我受汝悔過。」
  佛告須深摩:
  「譬如:有人犯罪於王,王使人裂解支節,刵劓耳鼻,鋸解刀折,段段斫截,象蹈馬踏,如是種種若毒斷命,汝於佛法中賊心出家,為偷法故罪過,於是,我受汝悔過,於賢聖法中得增長故,從今日後勿復更作。」
  以世尊度須深摩故,毘舍離栴檀鉢降伏外道,目連作神足故,人民倍生敬信,得利養。因是故,諸外道橫作誹謗世尊,如孫陀利經[Ud.38]中廣說。
  佛未出世時,外道得種種供養,佛既出世,一切外道皆失利養,何以故?知佛法深妙故,如孔雀鳥本生經中廣說。

雜阿含347

  如是我聞:
  一時,佛住王舍城迦蘭陀竹園。
  若王、大臣、婆羅門、長者、居士,及餘世人所共恭敬、尊重、供養佛及諸聲聞眾,大得利養:衣被、飲食、臥具、湯藥,都不恭敬、尊重、供養眾邪異道,衣被、飲食、臥具、湯藥。
  爾時,眾多異道聚會未曾講堂,作如是論:
  「我等昔來常為國王、大臣、長者、居士,及餘一切之所奉事、恭敬,供養衣被、飲食、臥具、湯藥,今悉斷絕,但恭敬、供養沙門瞿曇、聲聞大眾衣被、飲食、臥具、湯藥。今此眾中,誰有智慧大力,堪能密往詣彼沙門瞿曇眾中出家,聞彼法已,來還廣說,我等當復用彼聞法,化諸國王、大臣、長者、居士,令其信樂,可得還復供養如前。」
  時,有人言:
  「有一年少名曰須深,聰明、黠慧,堪能密往沙門瞿曇眾中出家,聽彼法已,來還宣說。」
  時,諸外道詣須深所而作是言:
  「我今日大眾聚集未曾講堂,作如是論:『我等先來為諸國王、大臣、長者、居士,及諸世人之所恭敬、奉事,供養衣被、飲食、臥具、湯藥,今悉斷絕。國王、大臣、長者、居士,及諸世間,悉共奉事沙門瞿曇、聲聞大眾。我此眾中,誰有聰明、黠慧,堪能密往沙門瞿曇眾中出家學道,聞彼法已,來還宣說,化諸國王、大臣、長者、居士,令我此眾還得恭敬、尊重、供養。』
  其中有言:『唯有須深聰明、黠慧,堪能密往瞿曇法中出家學道,聞彼說法,悉能受持,來還宣說。』
  是故,我等故來相請,仁者當行!」
  時,彼須深默然受請,詣王舍城迦蘭陀竹園。
  時,眾多比丘出房舍外,露地經行。
  爾時,須深詣眾多比丘,而作是言:
  「諸尊!我今可得於正法中出家受具足,修梵行不?」
  時,眾多比丘將彼須深,詣世尊所,稽首禮足,退住一面,白佛言:
  「世尊!今此外道須深欲求於正法中出家受具足,修梵行。」
  爾時,世尊知外道須深心之所念,告諸比丘:
  「汝等當度彼外道須深,令得出家。」
  時,諸比丘願度須深出家,已經半月。
  有一比丘語須深言:
  「須深!當知:我等生死已盡,梵行已立,所作已作,自知不受後有。」
  時,彼須深語比丘言:
  「尊者!云何?學離欲、惡不善法,有覺、有觀,離生喜、樂,具足初禪,不起諸漏,心善解脫耶?」
  比丘答言:「不也,須深!」
  復問:
  「云何?離有覺、有觀,內淨,一心,無覺、無觀,定生喜、樂,具足第二禪,不起諸漏,心善解脫耶?」
  比丘答言:「不也,須深!」
  復問:
  「云何?尊者離喜,捨心住,正念、正智,身、心受樂,聖說及捨,具足第三禪,不起諸漏,心善解脫耶?」
  答言:「不也,須深!」
  復問:
  「云何?尊者離苦,息樂,憂、喜先斷,不苦不樂,捨淨念、一心,具足第四禪,不起諸漏,心善解脫耶?」
  答言:「不也,須深!」
  復問:
  「若復寂靜解脫:起色;無色,身作證具足住,不起諸漏,心善解脫耶?」
  答言:「不也,須深!」
  須深復問:
  「云何尊者所說不同,前後相違?云何不得禪定而復記說?」
  比丘答言:「我是慧解脫也。」
  作是說已,眾多比丘各從座起而去。
  爾時,須深知眾多比丘去已,作是思惟:
  「此諸尊者所說不同,前後相違,言不得正受,而復記說自知作證。」
  作是思惟已,往詣佛所,稽首禮足,退住一面,白佛言:
  「世尊!彼眾多比丘於我面前記說:『我生已盡,梵行已立,所作已作,自知不受後有。』
  我即問彼尊者:『得離欲、惡不善法,乃至身作證,不起諸漏,心善解脫耶?』
  彼答我言:『不也,須深!』
  我即問言:『所說不同,前後相違,言不入正受,而復記說自知作證。』
  彼答我言:『得慧解脫。』
  作此說已,各從座起而去。
  我今問世尊:『云何彼所說不同,前後相違,不得正受,而復說言自知作證?』」
  佛告須深:
  「彼先知法住,後知涅槃。彼諸善男子獨一靜處,專精思惟,不放逸{}[],離於我見,不起諸漏,心善解脫。」
  須深白佛:
  「我今不知『先知法住,後知涅槃:彼諸善男子獨一靜處,專精思惟,不放逸{}[],離於我見,不起諸漏,心善解脫。』」
  佛告須深:
  「不問汝知不知,且自『先知法住,後知涅槃:彼諸善男子獨一靜處,專精思惟,不放逸住,離於我見,心善解脫。』」
  須深白佛:
  「唯願世尊為我說法,令我得知法住智,得見法住智!」
  佛告須深:「我今問汝,隨意答我。
  須深!於意云何?有生故有老死,不離生有老死耶?」
  須深答曰:「如是,世尊!有生故有老死,不離生有老死。」
  「如是,生………………………………六入處……名色………………無明。有無明故有行,不離無明而有行耶?」
  須深白佛:「如是,世尊!有無明故有行,不離無明而有行。」
  佛告須深:
  「無生故,無老死;不離生滅有老死滅耶?」
  須深白佛言:「如是,世尊!無生故,無老死;不離生滅有老死滅。」
  「如是……乃至無無明故,無行;不離無明滅有行滅耶?」
  須深白佛:「如是,世尊!無無明故,無行;不離無明滅有行滅。」
  佛告須深:
  「作如是知、如是見者,為有離欲、惡不善法……乃至身作證具足住不?」
  須深白佛,「不也,世尊!」
  佛告須深:
  「是名先知法住,後知涅槃。彼諸善男子獨一靜處,專精思惟,不放逸住,離於我見,不起諸漏,心善解脫。」
  佛說此經已,尊者須深遠塵、離垢得法眼淨。
  爾時,須深見法、得法、覺法,度疑,不由他信,不由他度,於正法中心得無畏,稽首佛足,白佛言:
  「世尊!我今悔過!我於正法中盜密出家,是故悔過。」
  佛告須深:
  「云何於正法中盜密出家?」
  須深白佛言:
  「世尊!有眾多外道來詣我所,語我言:『須深!當知我等先為國王、大臣、長者、居士,及餘世人恭敬、供養,而今斷絕,悉共供養沙門瞿曇、聲聞大眾。汝今密往沙門瞿曇聲聞眾中,出家受法,得彼法已,還來宣說,我等當以彼聞法,教化世間,令彼恭敬供養如初。』
  是故,世尊!我於正法律中盜密出家,今日悔過,唯願世尊聽我悔過,以哀愍故。」
  佛告須深:
  「受汝悔過,汝當具說:『我昔愚癡、不善、無智,於正法律盜密出家,今日悔過,自見罪、自知罪,於當來世律儀成就,功德增長,終不退減。』所以者何?凡人有罪,自見、自知而悔過者,於當來世律儀成就,功德增長,終不退減。」
  佛告須深:
  「今當說譬,其智慧者以譬得解。譬如:國王有防邏者,捉捕盜賊,縛送王所,白言:『大王!此人劫盜,願王處罪。』
  王言:『將罪人去,反縛兩手,惡聲宣令,周遍國中,然後將出城外刑罪人處,遍身四體,劖以百矛。』
  彼典刑者受王教令,送彼罪人,反縛兩手,惡聲宣唱,周遍城邑,將出城外刑罪人處,遍身四體,劖以百矛。
  日中,王問:『罪人活耶?』
  臣白言:『活。』
  王復敕臣:『復劖百矛。』
  至日晡時,復劖百矛,彼猶不死。」
  佛告須深:
  「彼王治罪,劖以三百矛,彼罪人身寧有完處如手掌不?」
  須深白佛:「無也,世尊!」
  復問須深:
  「時,彼罪人劖以三百矛因緣,受苦極苦劇不?」
  須深白佛:
  「極苦,世尊!若劖以一矛,苦痛難堪,況三百矛當可堪忍!」
  佛告須深:
  「此尚可耳,若於正法律盜密出家,盜受持法,為人宣說,當受苦痛倍過於彼。」
  佛說是法時,外道須深漏盡意解。
  佛說此經已,尊者須深聞佛所說,歡喜奉行。

巴利語經文
SN.12.70/(10). Susimasutta

   70. Eva me suta– eka samaya bhagavā rājagahe viharati veuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārāna. Bhikkhusaghopi sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsanagilānappaccaya-bhesajjaparikkhārāna. Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā, na lābhino cīvara-piṇḍapāta-senāsanagilānappaccaya-bhesajjaparikkhārāna.
   Tena kho pana samayena susimo paribbājako rājagahe paivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhi. Atha kho susimassa paribbājakassa parisā susima paribbājaka etadavocu– “ehi tva, āvuso susima, samae gotame brahmacariya cara. Tva dhamma pariyāpuitvā amhe vāceyyāsi. Ta maya dhamma pariyāpuitvā gihīna bhāsissāma. Eva mayampi sakkatā bhavissāma garukatā mānitā pūjitā apacitā lābhino cīvara-piṇḍapātasenāsana-gilānappaccaya-bhesajjaparikkhārānan”ti. “Evamāvuso”ti kho susimo paribbājako sakāya parisāya paissuitvā yenāyasmā ānando tenupasakami; upasakamitvā āyasmatā ānandena saddhi sammodi. Sammodanīya katha sāraīya vītisāretvā ekamanta nisīdi. Ekamanta nisinno kho susimo paribbājako āyasmanta ānanda etadavoca– “icchāmaha, āvuso ānanda, imasmi dhammavinaye brahmacariya caritun”ti.
   Atha kho āyasmā ānando susima paribbājaka ādāya yena bhagavā tenupasakami; upasakamitvā bhagavanta abhivādetvā ekamanta nisīdi. Ekamanta nisinno kho āyasmā ānando bhagavanta etadavoca– “aya, bhante, susimo paribbājako evamāha– ‘icchāmaha, āvuso ānanda, imasmi dhammavinaye brahmacariya caritun”ti. “Tenahānanda, susima pabbājethā”ti Alattha kho susimo paribbājako bhagavato santike pabbajja, alattha upasampada.
   Tena kho pana samayena sambahulehi bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā hoti– “khīā jāti, vusita brahmacariya, kata karaīya, nāpara itthattāyāti pajānāmā”ti. Assosi kho āyasmā susimo– “sambahulehi kira bhikkhūhi bhagavato santike aññā byākatā– ‘khīā jāti, vusita brahmacariya, kata karaīya, nāpara itthattāyā’ti pajānāmā”ti. Atha kho āyasmā susimo yena te bhikkhū tenupasakami; upasakamitvā tehi bhikkhūhi saddhi sammodi. Sammodanīya katha sāraīya vītisāretvā ekamanta nisīdi. Ekamanta nisinno kho āyasmā susimo te bhikkhū etadavoca– “sacca kirāyasmantehi bhagavato santike aññā byākatā– ‘khīā jāti, vusita brahmacariya, kata karaīya, nāpara itthattāyā’ti pajānāmā”ti? “Evamāvuso”ti.
   “Api pana tumhe āyasmanto eva jānantā eva passantā anekavihita iddhividha paccanubhotha– ekopi hutvā bahudhā hotha, bahudhāpi hutvā eko hotha; āvibhāva, tirobhāva, tirokuṭṭa tiropākāra tiropabbata asajjamānā gacchatha, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujja karotha, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāne gacchatha, seyyathāpi pathaviya; ākāsepi pallakena kamatha, seyyathāpi pakkhī sakuo; imepi candimasūriye evamahiddhike evamahānubhāve pāinā parimasatha parimajjatha, yāva brahmalokāpi kāyena vasa vattethā”ti? “No heta, āvuso”.
   “Api pana tumhe āyasmanto eva jānantā eva passantā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suātha dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cā”ti? “No heta, āvuso”.
   “Api pana tumhe āyasmanto eva jānantā eva passantā parasattāna parapuggalāna cetasā ceto paricca pajānātha– sarāga vā citta sarāga cittanti pajānātha; vītarāga vā citta vītarāga cittanti pajānātha; sadosa vā citta sadosa cittanti pajānātha; vītadosa vā citta vītadosa cittanti pajānātha; samoha vā citta samoha cittanti pajānātha; vītamoha vā citta vītamoha cittanti pajānātha; sakhitta vā citta sakhitta cittanti pajānātha; vikkhitta vā citta vikkhitta cittanti pajānātha; mahaggata vā citta mahaggata cittanti pajānātha; amahaggata vā citta amahaggata cittanti pajānātha sa-uttara vā citta sa-uttara cittanti pajānātha; anuttara vā citta anuttara cittanti pajānātha; samāhita vā citta samāhita cittanti pajānātha; asamāhita vā citta asamāhita cittanti pajānātha; vimutta vā citta vimutta cittanti pajānātha avimutta vā citta avimutta cittanti pajānāthā”ti? “No heta, āvuso”.
   “Api pana tumhe āyasmanto eva jānantā eva passantā anekavihita pubbenivāsa anussaratha, seyyathida– ekampi jāti dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tisampi jātiyo cattārīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi, anekepi savaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi savaṭṭavivaṭṭakappe– ‘amutrāsi evanāmo evagotto evavaṇṇo evamāhāro evasukhadukkhapaisavedī evamāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādi; tatrāpāsi evanāmo evagotto evavaṇṇo evamāhāro evasukhadukkhapaisavedī evamāyupariyanto, so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāra sa-uddesa anekavihita pubbenivāsa anussarathā”ti? “No heta, āvuso”.
   “Api pana tumhe āyasmanto eva jānantā eva passantā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passatha cavamāne upapajjamāne hīne paīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānātha– ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā, ariyāna upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā, te kāyassa bhedā para maraā apāya duggati vinipāta niraya upapannā; ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā, ariyāna anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā te kāyassa bhedā para maraā sugati sagga loka upapannā’ti, iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passatha cavamāne upapajjamāne hīne paīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate yathākammūpage satte pajānāthā”ti? “No heta, āvuso”.
   “Api pana tumhe āyasmanto eva jānantā eva passantā ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe āruppā, te kāyena phusitvā viharathā”ti? “No heta, āvuso”.
   “Ettha dāni āyasmanto idañca veyyākaraa imesañca dhammāna asamāpatti; ida no, āvuso, kathan”ti? “Paññāvimuttā kho maya, āvuso susimā”ti.
   “Na khvāha imassa āyasmantāna sakhittena bhāsitassa vitthārena attha ājānāmi. Sādhu me āyasmanto tathā bhāsantu yathāha imassa āyasmantāna sakhittena bhāsitassa vitthārena attha ājāneyyan”ti. “Ājāneyyāsi vā tva, āvuso susima, na vā tva ājāneyyāsi atha kho paññāvimuttā mayan”ti.
   Atha kho āyasmā susimo uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasakami; upasakamitvā bhagavanta abhivādetvā ekamanta nisīdi. Ekamanta nisinno kho āyasmā susimo yāvatako tehi bhikkhūhi saddhi ahosi kathāsallāpo ta sabba bhagavato ārocesi. “Pubbe kho, susima, dhammaṭṭhitiñāa, pacchā nibbāne ñāan”ti.
   “Na khvāha, bhante, imassa bhagavatā sakhittena bhāsitassa vitthārena attha ājānāmi. Sādhu me, bhante, bhagavā tathā bhāsatu yathāha imassa bhagavatā sakhittena bhāsitassa vitthārena attha ājāneyyan”ti. “Ājāneyyāsi vā tva, susima, na vā tva ājāneyyāsi, atha kho dhammaṭṭhitiñāa pubbe, pacchā nibbāne ñāa”.
   “Ta ki maññasi, susima, rūpa nicca vā anicca vā”ti? “Anicca, bhante”. “Ya panānicca dukkha vā ta sukha vā”ti? “Dukkha, bhante”. “Ya panānicca dukkha vipariāmadhamma, kalla nu ta samanupassitu– ‘eta mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No heta, bhante”. “Vedanā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante” “Ya panānicca, dukkha vā ta sukha vā”ti? “Dukkha, bhante”. “Ya panānicca dukkha vipariāmadhamma, kalla nu ta samanupassitu– ‘eta mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No heta, bhante”. “Saññā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante …”pe… “sakhārā niccā vā aniccā vā”ti? “Aniccā, bhante”. “Ya panānicca dukkha vā ta sukha vā”ti? “Dukkha, bhante”. “Ya panānicca dukkha vipariāmadhamma, kalla nu ta samanupassitu– ‘eta mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No heta, bhante”. “Viññāa nicca vā anicca vā”ti? “Anicca bhante”. “Ya panānicca dukkha vā ta sukha vā”ti? “Dukkha, bhante”. “Ya panānicca dukkha vipariāmadhamma, kalla nu ta samanupassitu– ‘eta mama, esohamasmi, eso me attā’”ti? “No heta, bhante”.
   “Tasmātiha, susima, ya kiñci rūpa atītānāgatapaccuppanna ajjhatta vā bahiddhā vā oārika vā sukhuma vā hīna vā paīta vā ya dūre santike vā, sabba rūpa neta mama nesohamasmi na meso attāti; evameta yathābhūta sammappaññāya daṭṭhabba. Yā kāci vedanā atītānāgatapaccuppannā ajjhatta vā bahiddhā vā oārikā vā sukhumā vā hīnā vā paītā vā yā dūre santike vā, sabbā vedanā neta mama nesohamasmi na meso attāti; evameta yathābhūta sammappaññāya daṭṭhabba. Yā kāci saññā …pe… ye keci sakhārā atītānāgatapaccuppannā ajjhatta vā bahiddhā vā oārikā vā sukhumā vā hīnā vā paītā vā ye dūre santike vā, sabbe sakhārā neta mama nesohamasmi na meso attāti; evameta yathābhūta sammappaññāya daṭṭhabba. Ya kiñci viññāa atītānāgatapaccuppanna ajjhatta vā bahiddhā vā oārika vā sukhuma vā hīna vā paīta vā ya dūre santike vā, sabba viññāa neta mama nesohamasmi na meso attāti; evameta yathābhūta sammappaññāya daṭṭhabba.
   “Eva passa, susima, sutavā ariyasāvako rūpasmimpi nibbindati, vedanāyapi nibbindati, saññāyapi nibbindati, sakhāresupi nibbindati, viññāasmimpi nibbindati. Nibbinda virajjati, virāgā vimuccati, vimuttasmi vimuttamiti ñāa hoti. ‘Khīā jāti, vusita brahmacariya, kata karaīya, nāpara itthattāyā’ti pajānāti.
   “‘Jātipaccayā jarāmaraan’ti, susima, passasī”ti? “Eva, bhante”. “‘Bhavapaccayā jātī’ti, susima, passasī”ti? “Eva, bhante”. “‘Upādānapaccayā bhavo’ti, susima, passasī”ti? “Eva, bhante”. “‘Tahāpaccayā upādānan’ti, susima, passasī”ti? “Eva, bhante”. “Vedanāpaccayā tahāti… phassapaccayā vedanāti… saāyatanapaccayā phassoti… nāmarūpapaccayā saāyatananti… viññāapaccayā nāmarūpanti… sakhārapaccayā viññāanti… avijjāpaccayā sakhārāti, susima, passasī”ti? “Eva, bhante”.
   “‘Jātinirodhā jarāmaraanirodho’ti, susima, passasī”ti? “Eva, bhante” “‘Bhavanirodhā jātinirodho’ti susima, passasī”ti? “Eva, bhante”. “Upādānanirodhā bhavanirodhoti… tahānirodhā upādānanirodhoti… vedanānirodhā tahānirodhoti… phassanirodhā vedanānirodhoti… saāyatananirodhā phassanirodhoti… nāmarūpanirodhā saāyatananirodhoti… viññāanirodhā nāmarūpanirodhoti… sakhāranirodhā viññāanirodhoti… avijjānirodhā sakhāranirodhoti, susima, passasī”ti? “Eva, bhante”.
   “Api pana tva, susima, eva jānanto eva passanto anekavihita iddhividha paccanubhosi – ekopi hutvā bahudhā hosi, bahudhāpi hutvā eko hosi; āvibhāva, tirobhāva, tirokuṭṭa tiropākāra tiropabbata asajjamāno gacchasi, seyyathāpi ākāse; pathaviyāpi ummujjanimujja karosi, seyyathāpi udake; udakepi abhijjamāno gacchasi, seyyathāpi pathaviya; ākāsepi pallakena kamasi, seyyathāpi pakkhī sakuo; imepi candimasūriye evamahiddhike evamahānubhāve pāinā parimasasi parimajjasi, yāva brahmalokāpi kāyena vasa vattesī”ti? “No heta, bhante”.
   “Api pana tva, susima, eva jānanto eva passanto dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suasi dibbe ca mānuse ca ye dūre santike cā”ti? “No heta, bhante”.
   “Api pana tva, susima, eva jānanto eva passanto parasattāna parapuggalāna cetasā ceto paricca pajānāsi– sarāga vā citta sarāga cittanti pajānāsi …pe… vimutta vā citta vimutta cittanti pajānāsī”ti? “No heta, bhante”.
   “Api pana tva, susima, eva jānanto eva passanto anekavihita pubbenivāsa anussarasi, seyyathida– ekampi jāti …pe… iti sākāra sa-uddesa anekavihita pubbenivāsa anussarasī”ti? “No heta, bhante”.
   “Api pana tva, susima, eva jānanto eva passanto dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passasi cavamāne …pe… yathākammūpage satte pajānāsī”ti? “No heta, bhante”.
   “Api pana tva, susima, eva jānanto eva passanto ye te santā vimokkhā atikkamma rūpe, āruppā te kāyena phusitvā viharasī”ti? “No heta, bhante”.
   “Ettha dāni, susima, idañca veyyākaraa imesañca dhammāna asamāpatti, ida no, susima, kathan”ti?
   Atha kho āyasmā susimo bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavanta etadavoca– “accayo ma, bhante, accagamā yathābāla yathāmūha yathā-akusala, yvāha eva svākkhāte dhammavinaye dhammatthenako pabbajito. Tassa me, bhante, bhagavā accaya accayato paiggahātu āyati savarāyā”ti.
   “Taggha tva, susima, accayo accagamā yathābāla yathāmūha yathā-akusala, yo tva eva svākkhāte dhammavinaye dhammatthenako pabbajito. Seyyathāpi susima, cora āgucāri gahetvā rañño dasseyyu– ‘aya te, deva, coro āgucārī, imassa ya icchasi ta daṇḍa paehī’ti. Tamena rājā eva vadeyya– ‘gacchatha, bho, ima purisa dahāya rajjuyā pacchābāhahabandhana bandhitvā khuramuṇḍa karitvā kharassarena paavena rathiyāya rathiya sighāakena sighāaka parinetvā dakkhiena dvārena nikkhāmetvā dakkhiato nagarassa sīsa chindathā’ti Tamena rañño purisā dahāya rajjuyā pacchābāhahabandhana bandhitvā khuramuṇḍa karitvā kharassarena paavena rathiyāya rathiya sighāakena sighāaka parinetvā dakkhiena dvārena nikkhāmetvā dakkhiato nagarassa sīsa chindeyyu. Ta ki maññasi, susima, api nu so puriso tatonidāna dukkha domanassa paisavediyethā”ti? “Eva, bhante”.
   “Ya kho so, susima, puriso tatonidāna dukkha domanassa paisavediyetha. Yā eva svākkhāte dhammavinaye dhammatthenakassa pabbajjā, aya tato dukkhavipākatarā ca kaukavipākatarā ca, api ca vinipātāya savattati. Yato ca kho tva, susima, accaya accayato disvā yathādhamma paikarosi ta te maya paiggahāma. Vuddhi hesā, susima, ariyassa vinaye yo accaya accayato disvā yathādhamma paikaroti, āyatiñca savara āpajjatī”ti. Dasama.
  Mahāvaggo sattamo.
  Tassuddāna
  Dve assutavatā vuttā, puttamasena cāpara;
  Atthirāgo ca nagara, sammasa naakalāpiya.
  Kosambī upayanti ca, dasamo susimena cāti.

發表留言

趨勢

在WordPress.com寫網誌.